Bodrum'a ilk gelişim; 1978 yazı

Üniversitede grafik eğitimine başladığım ilk yılın yaz tatilindeydim. Yıl 1978. Yazları geniş ailemizle, İdealtepe’deki dededen kalma büyük bahçeli ve 5 odalı evde geçiriyorduk. Bir önceki yaz bizim okulun yetenek sınavlarına puanım yetmemişti. O yıl, o zamanki sınav sistemine göre 396 puan almış ama bizim okul tabanı 400 olarak açıklamıştı. Dört puan yüzünden bir yıl boşta kalmış, daha önceki yazılarımdan birinde anlattığım gibi o kış bir plakçıda çalışmıştım (http://bodrumluhayat.blogspot.com/2013/02/bu-sabah-bodruma-bahar-geldi-bu.html ). Ertesi yıl sınavdan 460 puan almıştım bu sefer de bizim okul tabanı iyice aşağıya çekmiş 350’ye indirmişti. Neyse, okula girmiş ve o eğitim dönemini bitirmiş yaz tatili için yine yazlık eve, İdealtepe’ye taşınmıştık. O sıralar hep Bodrum diye bir yerden söz edildiğini duyuyordum ama hiç bir fikrim yoktu. Sadece beyaz badanalı evlerinin olduğunu, dar sokaklarını, lacivert denizini eğer bir gazete yazarsa ancak o zaman okuyabiliyor, oradan biliyorduk. Ayrıca annemin kuzeni olan Fatma Meral Sever oraya yerleşmiş diye duyuyorduk. Yeni Zelanda’lı kocası Guy ile evlenince Horne soyadını alan Meral ablamız çok renkli, enerjisi müthiş bir insandır. Buraya yazmakla bitiremem. Şu kadarını söyliyeyim, Bebek’te doğup büyümüş, Robert Kolej’de okumuş, döneminin çok güzel, çekici, tam boşnak tipli, sarışın mavi gözlü, boylu poslu genç kadını olan Meral ablamız tiyatro dünyasının ve entellektüel camianın içinde yaşardı. Coco Chanel giyinir o parti senin bu parti benim gezerken bir gün eşinden ayrılmak istediğini ve eşinin kendisini Kars sınırına götürüp bırakmasını söylediğini duymuştuk. Ben o yıllarda henüz küçük sayılırdım, aile içinde dehşetle anlatılırdı. Meral çıldırdı dendiğini hayal meyal hatırlar gibiyim. Meral Kars sınırından İran’a oradan Afganistan, Hindistan, Nepal falan uzak doğuda neresi varsa gezdi. Bu geziyi Hürriyet gazetesine tefrika halinde yazdı. Asya’yı Gezen İlk Türk Kızı adındaki diziyi iyi hatırlıyorum. Haftada bir gün çıkardı, ailecek gazeteyi okur Meral’in neler yaptığını izlerdik. Neyse, kısa keseyim. Meral birkaç yıllık turdan sonra Avusturalya’a yerleşti. Seneler sonra ilk İstanbul’a geldiğinde bizde bir akşam kalmaya uğradı. Anlattıklarını hayran hayran dinlediğimi çok iyi hatırlıyorum. Batik öğrenmiş, hayatını bunla kazanıyordu. Derken Türkiye’ye dönmeye karar verdiler ve Bodrum’a yerleştiler. Onlarca yıl sonra Coco Chanel giyen Meral, uzun örgü saçlı, rengarenk batik giyen, doğa aşığı biri olarak çıkageldi. Artık yılda birkaç kez İstanbul’a kumaş almaya geldiğinde babamın kumaş mağazasına uğrar, o akşam bizde kalır, Bodrum’u ve oradaki hayatı aktarırdı. Sözünü ettiğim yıllar 1975 civarı. Mandalina bahçeleri içindeki beyaz badanalı taş evini, batik atölyesini, nasıl çalıştığını, neler yaptığını, köylü kadınları, pazarını falan anlatırdı. Ben da artık lise çağındaydım ve hayran hayran Bodrum’u dinlerdim. Bazen çektiği diaları getirirdi, evde ortamı karartır, duvara astığımız perdeye projeksiyonla diaları yansıtır, bakardık. Yani benim aklıma Bodrum’u ilk sokan Meral olmuş herhalde.

Meral'in 70'lerde Hürriyet'teki "Asya'yı Gezen İlk Türk Kızı" röportaj dizisinin kupürü

İşte 1979 yazında evde pineklerken amcam ve yeni evlendiği eşi, vosvoslarıyla geze geze Bodrum’a gideceklerini anlatırken ben de gelebilir miyim dedim. Ve bir yaz sabahı İdealtepe’den yola çıktık. Hayatımda ilk defa Ege’ye inecektim. Ayvalık’ta öğlen yemeği yerken yaşadığım bir anekdotu anlatmak isterim. Bizim İstanbul’da, evde iki tür yemek pişerdi. Biri sıcak yenen, margarin veya tereyağıyla yapılan yemekler diğeri ise soğuk yenen zeytinyağlı yemekler. Yani zeytinyağlı demek soğuk yenen yemekti. Ayvalık’ta bir yol üstü lokantasına oturduğumuzda menemen istediğimi hatırlıyorum. Menemeni yedikten sonra lokantanın sahibine “zeytinyağlı neyiniz var?” dedim. Adamcağız tuhaf tuhaf bakarak ”e zaten hepsi zeytinyağlı” dedi. Yani sıcak soğuk her şeyin zeytinyağıyla yapıldığını ben ilk kez Ayvalık’ta öğrendim. Son 15 yıldır ben de her yemeği, makarnayı, pilavı bile zeytinyağıyla yapmaya başladım ama mesela hala zeytinyağlı pırasayı, enginarı ne bileyim o tür sebzeleri soğuk yerim. Bodrum’lular ise her yemeği ısıtarak yiyorlar bu bana hala garip geliyor.

Kalenin önündeki rıhtımın 1979'daki hali

Kumbahçe tepeleri bomboşken

Ayvalık’tan sonra geceyi Kuşadası’nda geçirip Bodrum’a geldik. Yokuşbaşı’ndan aşağıya inerken kaleyi, Karaada’yı ve Kos’u gördüğümde Halikarnas Balıkçısı’nın dediğinin ne kadar doğru olduğunu bizzat yaşadım. Şimdi Temple bar olan, barlar sokağında, sahil tarafındaki bina o zaman “Balıkçının Pansiyonu” idi. Yıllar sonra o pansiyona çevrilen evin aslında Halikarnas Balıkçısı’na ait olduğunu öğrenecektim. Ve ne ayıptır ki artık bir bar olan ev herhangi batılı bir ülkede olsa şimdi müzeydi. Bizim değer anlayışımız bu malesef. Bodrum o tatilde beni nasıl etkilediyse, gözüm başka şey görmez oldu. Amcamların tatili bitti, onları gönderdim ben biraz daha kaldım. O yıllarda fazla kalacak yer yoktu. Balıkçının Pansiyonu da benim öğrenci bütçemle kalabileceğim bir yer değildi. Amcamlar gittikten sonra Şoray Pansiyon adında bir pansiyonun terasında kaldım. Terasın üstü açıktı ve yedi sekiz yatak atılmıştı. Birinde de ben kaldım. Hayatımda ilk defa yıldızların altında uyumuştum. O tatilimde Meral Abla’nın evine ve atölyesine de uğramıştım. Deli bir tempoda çalışıyordu, rahatsız etmemek için sonraki günlerde bir daha gitmedim.

Bir balıkçı teknesine rica etmiştim beni ağ toplamaya çıkarken yanlarında götürmüşlerdi. Mutfakları pek iç açıcı değilmiş

Tepecik sahilinde karaya bağlı bir tek tekne yok. Şimdi yazın yürürken denizi göremiyorsunuz.

Bu çocuk şimdi 38-40 yaşında olmalı. Kim acaba? Belki bu blogu okur da öğrenirim.

Aynı çocuk ve abisi. Tekneyle Bardakçı'ya giderken

Şimdiki garajın oradan kalkan Willys marka ciplerle Gümbet ve Turgutreis taraflarına gitmiştim. Bardakçı’da Zeki Müren’i görmüştüm. Sonra bir akşamüstü Raşit’in kahvesinde otururken de rastlamıştım paşaya. Tek başıma seyahat etmek o zaman da beni sıkmazmış demek ki. Dedim ya öğrenciydim, balıkçılara gidip rakı içecek para yoktu. Hoş, o yaza kadar rakı içmiyor, bira veya çok ender olarak şarap içiyordum. O da az miktarda. Ama şunu söyliyeyim, bir yaz sonra geldiğimde rakı sofrasına oturmuştum. Yani ne olduysa o aradaki kışın olmuş. O gün bugündür rakıyla dostluğumuz sürüyor.

İstanbul’a dönüş için otobüse binip Harem’de indiğimde cebimde 50 kuruş kalmıştı. O para minibüsle beni İdealtepe’ye götürdü. Yani son kuruşa kadar bitirip döndüm.

Bu ilk Bodrum tatilinde çektiğim fotoğrafların çoğu siyah/beyaz karta bastığım fotoğraflardı. Evde babamın karanlık odası vardı, ben de orada film banyo etmeyi ve karta basmayı öğrenmiştim. O fotoğrafların bir bölümünü buldum. Bugün bu yazıda paylaştıklarım da yine o tatilde çektiklerimden elimde kalan dialar. Bazıları çok karanlık, bazıları yıllar içinde bozulmuş, yıpranmış. Bazıları da malesef kayıp. O yıldan sonra 7 kere yer değiştiren bu malzeme taşınmalar esnasında da fire vermiş olmalı. Ya da bir gün yine bir yerden çıkacaklar.

O zamanki azmakbaşı sahil kahvesi. En sık gittiğim yer burasıydı.

Bodrum sokakları...

İlk fırsatta kart baskıları da tarayıcıdan geçirip digital olarak saklayacağım. Tabii onları da paylaşacağım. Şimdilik bu yazı serinin ilk yazısı olsun.

Bu seyahat benim hayatımın bir dönüm noktası olmuş. Bunu şimdi daha iyi anlıyorum. Onsekiz yaşımda Bodrum’a vurulmuştum, kırksekiz yaşında buraya yerleştim. Aradaki otuz yıl, buraya yerleşebilmem için hem içsel hem işsel bakımından hazırlığımla, hem de teknolojinin bunu sağlayacak aşamaya gelmesini beklemekle geçti. O yüzdendir ki buranın değerini çok iyi biliyorum. Bazen Bodrum’u fazla abarttığımı düşünenler olabilir ama otuz yıl bekledikten sonra bu kadarcık abartıyı hoş görmek gerek. Siz otuz yıl bir şeyi bekleseniz ona nasıl değer verirdiniz?

Şimdi tekilacılar sokağı olan, gürültüden durulmayan sokak. O zaman adı meyhaneler sokağıydı 

Şimdi sağdaki ev Moonlight bar 

Tipik bir sokak ve o zamanlar sık karşılaşılan eşekle giden bir Bodrum'lu

Osmanlı tersanesinden

Bu çeşme Tepecik Camiinin o zamanki çeşmesi. Burada otobüs yıkamak yasaktır yazıyor. Yani yollar o kadar boş ki, adam otobüsü caminin önüne çekip yıkıyordu. İmam isyan etmiş

Şimdiki marinanın yerinde basit, betondan T biçiminde bir iskele vardı. Şimdi Marina Club olan alan ve sonrası ise tersaneydi

Sağlıklı olmak herkesin hayatındaki ilk hedefi olmalı. Ama özellikle büyük kent hayatı malesef buna pek izin vermiyor. En basitinden evden işe geliş gidişin bile yeterince gerginlik kaynağı olduğu şehirde, yenilen içilen ambalajlı ürünlerin sağlıksız yapısı da eklenince insan yıpranıyor. İş gerginliği, iş hayatının olumsuzlukları, gelecek ve para kaygısı neredeyse o yaşlardaki her üç kişiden ikisini sakinleştirici alır hale getirmiş. Bunlardan kaçmakla kendime yaptığım iyiliği buraya gelince, yaşamaya başlayınca anladım. Bodrum’u otuz yıl bekledikten sonra, buranın tadını daha uzun yıllar sağlıklı olarak çıkarmak için kendime iyi bakmak zorundayım. Aklı Bodrum’da veya benzeri bir sahil kasabasında kalanlar için şunu söyliyeyim; ertelemeyin, beklemeyin. Hayat geçiyor...

Dilerim aklı burada kalanlar da mutlu sona ulaşır. Şimdiden iyi bir haftasonu diliyorum...